Solucan Gübresi Üretiminde Uygulanan Yöntemler

Solucan gübresi üretimi yapmayı düşünen girişimciler açık alanda klasik sıralı yığınlar halinde, kasalarda veya kapalı alanda tam otomasyon ile çalışan entegre sistem kurabilirler. Açık alanda yapılan klasik üretimde sıralı yığınlar veya yataklar oluşturulur. Eğer üretim alanında yığınlar yerine yataklar tercih edilmişse bunların derinliği 50-60 cm olmalı, organik atıklardan hazırlanan kompost sık aralıklarla düzenli bir şekilde ve ince katmanlar halinde solucanlara verilmelidir. Sıralı yığınlar halinde yapılan solucan gübresi üretiminde aynı şekilde besleme aşaması düzenli, sık aralıklarla ve ince katmanlar oluşturacak biçimde olmalıdır. Eğer besleme düzensiz ve gerektiğinden fazla yapılırsa arada işlenmemiş organik atıklar kalabilir ve alt katmanlarda ısıya veya nemsiz ortama maruz kalan solucanlar hareket etmekte güçlük çekebilir veya telef olabilir. Solucan gübresi üretiminde uzmanlaşmış olan girişimciler bu nedenle besleme aşamasının sık, düzenli ve ince tabakalar biçiminde olmasını uygun görüyor. Kırmızı Kaliforniya solucanları organik atıkları tükettikçe yukarı doğru hareket ederler ve düzenli besleme sayesinde alt tabakada solucan humusu birikir. Solucanlar tarafından tüm atıklar işlendikten sonra yığınlar veya yataklar tamamen solucan humusu ile dolmuş olacak ve solucanların diğer yığınlara geçmesi sağlanacaktır. Elde edilen solucan humusu ise gerekli şartlar sağlandığında tarımda kullanılacak solucan gübresine dönüşecektir. İklim şartları sert olan coğrafyada açık alanda üretim yapmak mümkün değildir. Açık alanda ve toprak üzerinde basit yöntemler ile solucan gübresi üretimi yapmak için coğrafyanın ılıman iklime sahip olması gerekir. Ayrıca kış aylarında, üretim yapılan sıralı yığınları veya yatakları soğuktan korumak için örtmek gerekir. Her ne kadar iklim ılıman olsa bile açık alan solucanlar için risk oluşturur. Açık alanda solucanların yaşamlarını sürdürebilmesi için gereken ısı-nem dengesini sağlamak her zaman mümkün olmadığı için açık alanda ticari boyutta solucan gübresi üretimi önerilmez. Ilıman iklim şartlarında açık alanda yapılan üretimler olumlu sonuçlar vermiş olsa bile nem ve ısı her zaman istikrarlı olmadığı için solucanların üreme hızlarında düşüş ve solucan gübresi üretiminde verim kapalı tesislere oranla daha düşük olmuştur. Küçük ölçekli üretim yapacaklar için kasa ve sandık gibi kaplarda solucan gübresi üretimi son derece pratik ve uygundur. Solucanların sayısını ve gübre üretimini zirveye çıkarmak için pek çok otomasyon sistemi geliştirilmiş ve halen yeni sistemler üzerinde çalışmalar yapılmaktadır. Abd gibi ülkelerde vermikültür adı verilen bu sektöre makine sanayi destek vermekte, vermikompost üretiminde verim odaklı yeni makineler geliştirilmektedir. Amaç en verimli tesisi en az insan gücüne ihtiyaç duyacak şekilde kurmak ve teknolojinin tüm nimetlerinden yararlanmak olduğunda tabi ki tesis maliyeti oldukça fazla olmaktadır. Fakat bu şekilde sistem tam otomasyon ile çalıştığı için tesis giderleri ve insan gücü minimize edilmektedir. Böylece yapılan yatırım gelecekteki olası giderleri azaltmakta ve kar oranını maksimize etmektedir. Ayrıca klasik üretim yöntemlerine oranla otomasyon ile çalışan entegre bir tesiste yapılan üretimde, hem solucanların sayısı hem de verim daha yüksektir. Vermikültür alanında faaliyet gösteren işletmeler genel olarak üç çeşit üretim modeli kullanmaktadır. Teknoloji içermeyen klasik sistemler ful otomasyon sistemlere oranla çok daha fazla insan gücüne ihtiyaç duyar ve bunların solucan kütle üretimi ve solucan gübresi verimi daha düşüktür. Kurulacak işletmenin ne türde bir işletme alacağına kullanacağınız alan, sermayeniz ve tabi ki kompost hazırlamak için tercih edeceğiniz atıklar şekil verecektir. Solucan gübresi üretim tesisi kurmak isteyenler için uygulanabilecek yöntemleri şöyle sıralayabiliriz;

1) Kutular, sandıklar veya kasalar; Bu yöntem ticari boyutta yapılacak olan Kaliforniya solucanı yetiştiriciliği için pek uygun değildir. Kasanın zeminine biraz saman veya kıyılmış kağıt ile yatak hazırlandıktan sonra bir miktar kompost ile birlikte kasalar içine alınan solucanlar, tıpkı diğer sistemlerde olduğu gibi düzenli olarak azar azar olmak suretiyle yukarıdan beslenir. Besleme az, düzenli ve sürekli olarak devam ettiği sürece solucanlar taze besine ulaşmak için yüzeye doğru hareket eder ve alt tabakada humus birikir. Bu yöntemde kasanın alt tarafında hareketli bir sistem yoksa kasa dolduğunda alttaki humusu almak zahmetli olduğu gibi solucanları diğer kasalara taşımakta güçtür. Bu nedenle kasada yapılan üretim daha çok evsel atıkları değerlendirmek isteyen veya bu işi hobi amaçlı yapmak isteyenler için uygundur. Kasa sistemi ile solucan gübresi üretmek isteyenler için bazı firmalar manuel otomasyona sahip kasalar geliştirmiştir. Katmanlar halinde hazırlanan bu tür kasalarda alt kısmın hareketli olması sağlanarak biriken solucan humusu solucanları başka kasaya aktarmaya gerek kalmadan alt taraftan alınır. Böylece solucanlar hiçbir şekilde rahatsız edilmez ve üstten besleme, alttan ise işlenen solucan humusu alımı yapılır. Aslında büyük işletmelerde kullanılan yerden yüksek yataklar aynı mantık ile çalışır. Alt tarafta biriken solucan humusu hareketli sistem sayesinde otomasyon ile çıkartılır, üst taraftan ise otomatik düzenli beslenme sağlanır.

2) Maliyeti düşük olan zemin yataklı veya sıralı yığınlar; Açık alanda ve doğrudan toprağın üzerine hazırlanan sıralı yığınlar veya zemini kazmak suretiyle hazırlanmış yataklarda yapılan üretim en basit yöntemdir. Zemini kazarak hazırlanan yatakların derinliği 50-60 cm, genişliği 2,4 m olması uygundur. Yatakların veya yığın sıraların uzunluğu alanın büyüklüğüne göre ayarlanabilir ve üretim açısında pek önem arz etmez. Açık yığınlarda solucan gübresi üretimi doğrudan toprak üzerinde yapılabilir ve solucanlar düzenli beslendiği sürece bulundukları yığını terk etmezler. Fakat doğrudan toprak ile temas durumunda sisteme farklı türde toprak solucanları, çeşitli mikro organizmalar ve böcekler musallat olabilir. Yığınlar veya yataklara serilen organik atıkların nem değeri sürekli kontrol edilmelidir. Açık alanda yapılan bu üretim şeklinde buharlaşma ve sızıntı sebebiyle organik atıklarda besin ve nem kaybı olabilir. Bu durum diğer yöntemlere oranla üretim sahasında daha fazla risk ve buna bağlı olarak çok daha fazla dikkat ister. Özellikle aşırı buharlaşmaya karşı nemi dengelemek daha fazla çaba gerektirebilir. Ayrıca sıradan toprak solucanları sisteme sızarak kültür solucanları ile çiftleşmek suretiyle çoğalabilirler. Böyle bir durumda yetiştirmekte olduğunuz Kaliforniya solucanları ile birlikte üreyen sıradan toprak solucanları verimi düşürecektir.

3) Otomatik besleme-kapaklı yataklar;

Solucan gübresi üretiminde verimi ve solucan kütle üretimini maksimize etmek için yatakların en çok bir metre derinliğe sahip olması ve beslemenin bir-iki cm’lik katmanlar biçiminde yapılması önemlidir. Bunu sağlamak amacıyla yatak kenarları üzerinde yükselen hareketli kapak sistemleri kullanılır. Bu sistem solucanlara az fakat sık aralıklarla besin verdiği için tüm atıkların işlenmesi ve solucanların yüzeye yakın biçimde taze besinle sürekli beslenmesi sağlanır. Ayrıca solucanların yüzeye yakın olması alt tabakada oluşabilecek olan ısınmaya ve nemsiz ortama karşı solucanları korur.

4) Yerden yüksek hareketli-besleme kapaklı yataklar;Solucanlar Organik atıkları genelde yüzeye yakın olan 10-15 cm’lik alan içerinde işler ve zamanla alt tarafta biriken işlenmiş solucan humusu yatakları doldurur. Günümüz teknolojisi biriken bu tabakayı solucanları rahatsız etmeden almak için yeni sistemler geliştirilmesine katkı sağlamıştır. Hareketli otomasyon sistemi sayesinden üst taraftan sürekli besleme yapılır, alt taraftan isesolucan gübresine dönüşecek olan humus düzenli olarak alınır. Solucanları başka yığınlara veya yataklara taşımak gerekmediği için çok daha verimli bir sistemdir. Vermikompostüretiminde en verimli yöntem olan yerden yüksek hareketli yatak sistemi, büyük işletmelerin tercihidir ve üstün bir teknolojiye sahip olduğu için maliyeti yüksektir. Besleme ve üretilen solucan gübresini paketleme aşamasına kadar tüm faaliyetler otomasyon ile yapıldığı için, en az seviyede insan gücüne sahip olan üretim biçimidir. Ayrıca sistem, kompost hazırlama ve elde edilen solucan humusunun organik gübreye çevrilmesi için taşınması gereken alanlara otomatik olarak ulaştırır. Tam entegre bir tesis olarak planlanan bu işletmelerde, fermente ve kompost hazırlama aşamasından ürünü paketleme aşamasına kadar her türlü işlem otomasyon ile yapılabilir.

#solucangübresiüretimiyöntemleri #gübreüretmek #solucangübresiüretmek #kaliforniyasolucangübresiüretmek #solucanyetiştiriciliği #solucancılık